अयोध्या : अयोध्येतील राम मंदिरात रामलल्लाची प्राणप्रतिष्ठा विधी पूर्ण झाला आहे. श्रीराम विग्रहाचे प्रथम दर्शन झाले आहे. तत्पूर्वी, मोदींनी मंदिराच्या गर्भगृहात पोहोचून प्राणप्रतिष्ठा पूजेचा संकल्प घेतला. त्यानंतर पूजा सुरू झाली. तत्पूर्वी आज सकाळी रामलल्लाला मंत्रोच्चाराने जागे करण्यात आले. यानंतर वैदिक मंत्रोच्चारांनी प्रार्थना झाली. दहा वाजल्यापासून शंखांसह ५० हून अधिक वाद्यांच्या मंगलमय आवाजात प्राण-प्रतिष्ठा कार्यक्रमाला सुरुवात झाली. दुपारी 12.29 वाजता प्राणप्रतिष्ठेचा मुख्य विधी सुरू झाला. 84 सेकंदात मूर्तीमध्ये प्राण स्थापना झाली.
प्राणप्रतिष्ठेनंतर मंडपात वसोधारा पूजा होईल. ऋग्वेद आणि शुक्ल यजुर्वेदाच्या शाखांचे होम आणि पारायण होईल. यानंतर सायंकाळी पूर्णाहुती होऊन देवतांचे विसर्जन होईल. उत्सवात करण्यात येणारे वैदिक विधी व शुभ संस्कार 16 तारखेपासून सुरू झाले.
पहिल्या दिवशी प्रयश्चित होम म्हणजेच शुद्धीकरणाची प्रक्रिया झाली. यानंतर कलश पूजन व मूर्तीची शोभायात्रा होऊन मूर्ती आवारात दाखल झाली. जलयात्रा आणि तीर्थ पूजा झाली आणि अधिवास झाले.
#WATCH | Ram Temple Pran Pratishtha ceremony underway in Ayodhya in the presence of Prime Minister Narendra Modi and RSS chief Mohan Bhagwat#RamTemplePranPratishtha pic.twitter.com/AETmZ9rAnl
— ANI (@ANI) January 22, 2024
मूर्तीचे पावित्र्य आणि शक्ती वाढविण्यासाठी मूर्तीला पाणी, तूप, औषधे, केशर, मध, फळे, धान्ये आणि सुगंधी गोष्टींमध्ये ठेवण्यात आले.. याला अधिवास म्हणतात. यानंतर 20 जानेवारीला श्री रामलल्लाला स्थापित करण्यात आले.
गेल्या 6 दिवसात कधी अन् कोणती पूजा विधी झाली
16 जानेवारी, मंगळवार
या दिवशी प्राणप्रतिष्ठा पूजा करणाऱ्या यजमानांनी प्रायश्चित करून शरयू नदीत स्नान केले. पवित्रीकरण प्रक्रियेनंतर विष्णू पूजेनंतर प्रायश्चित्त म्हणून गोदान करण्यात आले. यानंतर मूर्तीची उभारणी केलेल्या ठिकाणी कर्मकुटी होम करण्यात आला. या दिवशी वाल्मिकी रामायण आणि भुशुण्डिरामायणाचे पठणही सुरू झाले.
17 जानेवारी, बुधवार
या दिवशी जलयात्रासह ब्राह्मण-बटूक-कुमारी-सुवासिनींची पूजा करण्यात आली. बटुक म्हणजेच मुले, कुमारी म्हणजेच दहा वर्षांखालील मुली आणि सुवासिनी म्हणजेच विवाहित महिला यांची पूजा करण्यात आली. त्यानंतर कलश पूजन होऊन कलश यात्रा झाली. या दिवशी रामलल्लाच्या मूर्तीची शोभायात्रा काढण्यात आली. आनंद रामायणाचे पठण सुरू झाले.
18 जानेवारी, गुरुवार
या दिवशी ज्या ठिकाणी रामलल्ला विराजित होणार तेथे पूजा करण्यात आली. यानंतर तीर्थपूजा झाली त्यात गणेश-अंबिका व मंडळांची पूजा करण्यात आली. मंडप प्रवेश, यज्ञभूमी आणि वास्तुपूजनासह विधींमध्ये समाविष्ट असलेल्या सर्व आवश्यक पूजा केल्या गेल्या. यानंतर जलाधिवास, गंधदिवस, मूर्तीची पूजा व आरती झाली. जलाधिवासात मूर्ती पाण्यात ठेवली जाते आणि गांधादिवसात अनेक प्रकारच्या सुगंधी वस्तू ठेवल्या जातात.
19 जानेवारी, शुक्रवार
औषधाधिवास केशराधिवास, घृताधिवास आणि धान्याधिवास झाले. औषधाधिवासमध्ये मूर्ती औषधीमध्ये ठेवण्यात आले. केशराधिवास म्हणजे मूर्ती केशरमध्ये ठेवली जाते, घृताधिवास म्हणजे मूर्ती तुपात ठेवली जाते आणि धान्याधिवास म्हणजे मूर्ती विविध प्रकारच्या धान्यात ठेवली जाते. असे मानले जाते की कोरीव काम करताना मूर्तीला इजा झाल्यामुळे होणारे दोष आणि अशुद्धता या विधींनी दूर होतात. या दिवशी आरणीतून प्रकट झालेल्या अग्निची नवकुंडांमध्ये स्थापना करण्यात आली, त्यानंतर हवन, वेद पारायण, रामायण पारायण झाले.
20 जानेवारी, शनिवार
या दिवशी मंदिराच्या प्रांगणात 81 कलशांची स्थापना व पूजा करण्यात आली. यानंतर सकाळी साखर उपवास व फळ उपवासाचा विधी झाला. मूर्तीला शक्रधिवासात साखर आणि फलाधिवासात फळे ठेवण्यात आली होती. त्यानंतर सायंकाळी पुष्पाधिवास सोहळा झाला. यामध्ये अनेक प्रकारच्या सुवासिक फुलांमध्ये मूर्ती ठेवण्यात आली. यामुळे मूर्तीचे पावित्र्य आणखी वाढते, असे मानले जाते.
21 जानेवारी, रविवार
पूर्वी तंबूत आणि नंतर तात्पुरत्या मंदिरात असलेली रामलल्लाची जुनी मूर्ती नवीन मंदिरात नेऊन स्थापित करण्यात आली. या दिवशी सकाळी मध्याधिवास आणि सायंकाळी शय्याधिवास झाला. मध्याधिवासात ही मूर्ती मधात ठेवली जाते. शय्याधिवासात मूर्ती पलंगावर ठेवली जाते. याला शयन परंपरा देखील म्हणतात. शयनपूर्वी संध्याकाळची पूजा आणि आरती झाली.
